6 głównych chorób żołądka i przełyku

Czy zdarzyło się Wam wiosną odczuwać dziwny ból w nadbrzuszu a latem czuć się już całkiem dobrze? Niestety, tak to jest, że choroby żołądka „lubią” się nasilać zwłaszcza w okresach przejściowych a więc wiosną i jesienią. W dzisiejszym artykule omówię pokrótce sześć podstawowych chorób i problemów z żołądkiem. Mam nadzieję, że komuś to pomoże. A nuż, ktoś po przeczytanie tego tekstu znajdzie odpowiedzi na pytania dotyczące tego, co się dzieje z jego brzuchem. Może tekst skłoni kogoś do wizyty u lekarza i podjęcia odpowiednich kroków – w tym przejścia na dietę lekkostrawną z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego (bo tak fachowo się ten rodzaj żywienia nazywa)

Ostre zapalenie żołądka

Przyczyny: Ta dolegliwość pojawia się na skutek spożycia silnych kwasów, toksycznej żywności (również toksyn wytwarzanych przez bakterię Helicobacter pylori) mocnego alkoholu, niektórych mocno drażniących leków, ale także w wyniku traumatycznych doświadczeń życiowych i różnych urazów jamy brzusznej.

Objawy: piekący ból oraz ucisk w nadbrzuszu, ciągłe odbijanie, nieprzyjemny posmak w ustach, nudności, wymioty (czasem obfite i z domieszką krwi), gorączka

Leczenie: leczenie jest uzależnione od przyczyny ostrego zapalenia żołądka. Jeśli dolegliwości są spowodowane lekami lub alkoholem, czasem wystarczy już samo ich odstawienie. Bardzo często chorzy dostają leki z grupy inhibitorów pompy protonowej, które zmniejszają wydzielanie kwasu żołądkowego i tym samym pomagają zaleczyć śluzówkę żołądka. Jeśli powodem zapalenia jest Helicobacter pylori – nie obejdzie się bez antybiotykoterapii, która niestety bardzo długa trwa i wiąże się z zażywaniem bardzo dużych dawek, ponieważ akurat ta bakteria jest wyjątkowo oporna na leczenie. Ogromne znaczenie ma procesie leczenia ma dietoterapia. W pierwszym, najostrzejszym okresie choroby, wskazana jest płynna dieta. Następnie przechodzi się do żywności „papkowatej”. Jeśli normalny sposób spożywania pokarmu jest niemożliwy, wówczas stosuje się żywienie pozajelitowe. Gdy pacjent zaczyna zdrowieć, może przejść na dietę lekkostrawną z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie kwasu żołądkowego.

Przewlekłe zapalenie żołądka

Przyczyny: Zdarza się, że nieleczone ostre zapalenie przechodzi w przewlekłe zapalenie żołądka, jednak z reguły przyczyną przewlekłego zapalenia jest zakażenie Helicobacter pylori i ekspozycja na toksyny przez nią wydzielane, stałe narażenie na niewielkie ilości substancji chemicznych lub przedostawanie się do żołądka pewnych ilości żółci z dwunastnicy. Tego typu dolegliwości nasilają się z wiekiem.

Objawy: Generalnie jest to najczęstsze schorzenie żołądka i bywa, że długo nie daje żadnych objawów. Chory czasem ma wrażenie, że jest przejedzony (nawet po niewielkim posiłku) a brzuch jest wzdęty.

Leczenie: Dobre rezultaty daje okresowe przejście na dietę lekkostrawną z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego i stopniowy powrót do tolerowanych produktów wraz z wyciszaniem stanu zapalnego żołądka

Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy

Przyczyny: Choroba wrzodowa to określenie wspólne zarówno dla ubytków błony śluzowej żołądka, jak i dwunastnicy. Owrzodzenia i nadżerki są skutkiem działania kwasu żołądkowego i pepsyny, która jest enzymem trawiącym białka. Najczęstszą przyczyną wrzodów żołądka jest zakażenie Helicobacter pylori, ale ogromne znaczenie ma również narażenie na stres. Wrzody mogą pojawić się także wskutek nadużywania niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) takich jak choćby popularny Ibuprom czy Aspiryna. Drażnią one błonę śluzową i spożywane zbyt często mogą spowodować podrażnienia a potem nadżerki.

Objawy: Są bardzo różne. Wiele osób tylko okresowo zauważa u siebie jakiekolwiek objawy (zazwyczaj wrzody „uaktywniają się” wiosną i jesienią). Do najczęstszych symptomów należą bóle o różnym natężeniu. W przypadku wrzodów żołądka bóle występują w nadbrzuszu i w okolicach serca. Dolegliwości pojawiają się tuż po spożyciu posiłku, zwłaszcza pokarmów drażniących żołądek (kawa, alkohol, ostre przyprawy, słodycze). W ostrych okresach choroby może dojść do wymiotów, Wrzody dwunastnicy wyczuwane są w nadbrzuszu, ale bardziej promieniują na prawą stronę ciała. Pojawiają się w nocy i na czczo. Spożycie posiłku zazwyczaj przynosi ulgę.

Leczenie: Stosuje się leki obniżające wydzielanie kwasu solnego, aby zaleczyć owrzodzenia. Jeśli przyczyną jest Helicobacter, zazwyczaj podejmuje się kroki eliminacji bakterii z przewodu pokarmowego. W leczeniu ważną rolę odgrywa dieta (ponownie: lekkostrawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego). W okresie ostrym posiłki powinny mieć formę płynną, z czasem można przechodzić do bardziej stałych konsystencji. Należy wykluczyć z jadłospisu alkohol, naturalną kawę, mocną herbatę, intensywne wywary mięsne, bardzo słone i tłuste potrawy, paprykę, chili, curry, pieprz, musztardę, ocet, chrzan, wasabi itp. Nie należy przekraczać 1l mleka dziennie. Surowe warzywa i owoce można włączyć do diety w okresach remisji. Chorym nie sprzyjają także bardzo gorące potrawy. Istotne jest również zaprzestanie palenia papierosów, ponieważ dym tytoniowy utrudnia gojenie ran. Po zaleczeniu wrzodów można stopniowo wracać do diety podstawowej, cały czas obserwując organizm i zwracając uwagę na to, które produkty służą, a które powodują dyskomfort.

Refluks żołądkowo-przełykowy

Charakterystyka: Refluks żołądkowy powstaje wskutek poluzowania mięśnia, jakim jest dolny zwieracz przełyku. Znajduje się on powyżej wpustu żołądka i stanowi przegrodę pomiędzy żołądkiem a przełykiem (patrz – obrazek poniżej). Normalnie zwieracz jest zaciśnięty i otwiera się tylko podczas połykania pokarmu. Dzięki takiemu działaniu, pożywienie dostaje się do żołądka gdy jemy, a gdy akurat nic nie spożywamy, przełyk jest chroniony przed drażniącym działaniem kwasu solnego. Jeśli dojdzie do zwiotczenia mięśnia, zwieracz nie domyka się do końca po posiłku i treść żołądkowa cofa się do przełyku powodując jego zapalenie. Przewlekły refluks (GERD) niesie ryzyko wystąpienia przełyku Barretta.

Przyczyny: Hormony, leki, nadużywanie kofeiny, alkoholu, papierosów, mięty i czekolady. Ponadto refluks może pojawiać się wskutek otyłości i zbyt częstego przyjmowania postawy leżącej po posiłku oraz może być pozostałością po przebytej ciąży.

Objawy: piekący ból za mostkiem, ciągłe odbijanie, zgaga, nudności

Leczenie: Dieta lekkostrawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego (a jakże ;)) oraz unikanie niektórych produktów (patrz – tabelka poniżej), farmakoterapia (głównie leki ograniczające pH soku żołądkowego lub przyspieszające opróżnianie żołądka) oraz zmiana stylu życia (jedzenie często ale w małych ilościach, przyjmowanie pozycji pionowej po posiłku, unikanie pracy w pozycji zgiętej, kontrolowanie masy ciała, niespożywanie posiłków tuż przed pójściem spać). Bywa jednak, że gdy te metody zawodzą, przeprowadza się zabieg chirurgiczny mający na celu wytworzenie zastawki pomiędzy przełykiem a żołądkiem.

Przepuklina rozworu przełykowego

Charakterystyka: Istnieją dwa typy takiej przepukliny: wślizgowa i okołoprzełykowa. Przepuklina wślizgowa polega na przemieszczeniu górnej części żołądka do klatki piersiowej (w rezultacie wpust znajduje się wyżej niż przepona). W przepuklinie okołoprzełykowej wpust pozostaje na miejscu, ale część żołądka wsuwa się do klatki piersiowej obok przełyku.

Przyczyny: Ryzyko wystąpienia przepukliny rozworu przełykowego rośnie wraz z wiekiem a najbardziej zagrożoną grupą są kobiety. Być może ma to związek z żeńskimi hormonami oraz przebyciem ciąży. Czynnikiem ryzyka jest także otyłość oraz zbyt częste wymioty, przewlekły kaszel i praca polegająca na dźwiganiu dużych ciężarów.

Objawy: Przepuklina rozworu przełykowego bardzo często nie daje objawów, jednak bywa, że pojawiają się bóle w okolicy serca, duszności, przyśpieszone bicie serca. Objawy bywają mylone z refluksem, ponieważ zdarza się, że przy przepuklinie występuje chrypka, częste odbijanie i zgaga.

Leczenie: W zależności od stopnia zaawansowania: albo metoda chirurgiczna albo farmakologia i dietoterapia taka jak w przypadku refluksu.

Przewlekłe zapalenie przełyku

Przyczyny: Najczęstszą przyczyną zapalenia przełyku jest cofanie kwaśnej treści żołądkowej, czyli refluks. Zapalenie może jednak pojawić się także wskutek zakażeń bakteryjnych, pasożytniczych i grzybicznych. Przełykowi nie sprzyja nadużywanie leków i alkoholu oraz częsta ekspozycja na promienie RTG.

Objawy: pieczenie za mostkiem, zgaga, odbijanie, nieprzyjemny posmak w ustach

Leczenie: Jeśli przyczyną jest alkohol lub leki w pierwszej kolejności należy zaprzestać ich spożywania (oczywiście lepiej samemu nie decydować o ostawieniu leków i lepiej skonsultować to z lekarzem). Warto jednak zrezygnować z alkoholu i nikotyny. Dobre skutki przynosi także dietoterapia – przejście na dietę lekkostrawną z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego.

źródła:

mp.pl

M. Width, T. Reinhard, „Dietetyka kliniczna”, Wrocław 2014