Dla kogo dieta lekkostrawna?
Dieta lekkostrawna polecana jest wszystkim tym, którzy z różnych powodów muszą oszczędzać układ pokarmowy. Najczęściej na ten rodzaj żywienia przechodzą osoby cierpiące na zespół jelita drażliwego (IBS), wrzody żołądka i nowotwory jelita grubego. Posiłki lekkostrawne polecane są także w stanach gorączkowych oraz w okresie rekonwalescencji, gdy organizm wraca do równowagi na przykład po chorobie zakaźnej. Dieta łatwostrawna znajduje zastosowanie również we wszystkich dolegliwościach, w których przełykanie powoduje ból. Stosują ją osoby, które mają problem z prawidłowym przeżuwaniem pokarmów (np. wskutek utraty zębów). Poleca się ją w żywieniu małych dzieci i osób starszych. Bywa, że dieta ta rekomendowana jest osobom zdrowym, które mają tak zwany „wrażliwy” żołądek i źle się czują bo posiłkach wysokobłonnikowych lub smażonych. Pamiętajmy, że w końcu każdy z nas jest inny a dieta powinna odpowiadać naszym preferencjom. Istotne jest to, że dieta łatwostrawna jest dietą PEŁNOWARTOŚCIOWĄ. Oznacza to, że spokojnie można być na niej nawet całe życie – bez ryzyka niedoborów witamin, minerałów i składników odżywczych. Ta dieta nie powoduje przejedzenia i tym samym przeciążenia układu pokarmowego. Posiłki są małe objętościowo, ale częste – pomaga to zmaksymalizować proces przyswajania składników odżywczych.
Główne zasady diety lekkostrawnej
W diecie lekkostrawnej chodzi o to, by maksymalnie oszczędzić układ pokarmowy. Zabronione są te potrawy i produkty, które powodują nadmierne wydzielanie soku żołądkowego (ostre, tłuste i długo zalegające w żołądku), wzdymające oraz te zawierające dużo nierozpuszczalnego w wodzie błonnika.
W diecie lekkostrawnej zabronione są potrawy smażone i grillowane. Najważniejszą zasadą bowiem jest ta, by nie podgrzewać tłuszczu. Dlatego pieczenie w piekarniku jest możliwe o tyle, o ile nie okrasimy jedzonka czymś tłustym. Oleje jak najbardziej są wskazane i potrzebne w diecie, ale wyłącznie na zimno. Ponieważ główną techniką stosowaną w diecie lekkostrawnej jest gotowanie, najlepiej zapatrzeć się w dobry sprzęt lub garnki do gotowania na parze. Gotując w wodzie pozbawiamy jedzonko wielu składników odżywczych, które zostają w wylewanym wywarze.
Dozwolone produkty (produkty lekkostrawne)
Produkty zbożowe: jasne pieczywo i bułki, biszkopty, sucharki, drobne kasze (krakowska, manna) pozostałe kasze w formie przecieranej. Biały ryż i makaron.
Produkty mleczne i jaja: mleko słodkie i zsiadłe, kefir, jogurt, biały ser, jajka na miękko, ścięte na parze
Mięso i ryby: Chude mięso (drobiowe, cielęcina, z królika), chude ryby (szczupak, sandacz, leszcz, dorsz, płastuga), chude wędliny
Tłuszcze: masło, słodka śmietanka, oleje roślinne (rzepakowy, słonecznikowy, sojowy, oliwa z oliwek)
Słodycze: cukier (dozwolony, ale w umiarkowanej ilości), miód, gładki dżem
Warzywa: większość w formie gotowanej i rozdrobnionej, dozwolone na surowo: zielona sałata, cykoria, pomidor bez skórki, utarta marchew z jabłkiem. Warzywa na surowo najlepiej tolerowane są w formie soków i przecierów.
Owoce: zawsze w formie dojrzałej (starte jabłka, morele, brzoskwinie, pomarańcze) – pozostałe w formie soków i przecierów
Przyprawy: wanilia, cynamon, koper zielony, anyżek, kminek, pietruszka, sok z cytryny
Napoje: zielona i biała herbata, ewentualnie czarna (ale słaba!), herbatki ziołowe, kompoty owocowe, kawa zbożowa, bawarka, mleko, soki
Produkty zabronione i niewskazane w diecie lekkostrawnej
Produkty zbożowe: pieczywo żytnie, ciemne, wieloziarniste, grube kasze np. pęczak, razowy makaron i brązowy ryż, makaron jasny, ale ugotowany „al dente”
Produkty mleczne i jaja: tłuste mleko, kwaśna śmietana, ser pleśniowy, topiony, żółty i wędzony, jajko na surowo, na twardo, smażone
Mięso i ryby: każde mięso w formie surowej, wędzonej, grillowanej lub smażonej. Nawet po ugotowaniu niewskazana jest wieprzowina, baranina, mięso z kaczki i gęsi oraz z bardzo tłustych ryb
Tłuszcze: margaryna, mieszkanki masła z margaryną, smalec, słonina, oleje roślinne użyte do smażenia, oleje całkowicie i częściowo utwardzone
Słodycze: wszystkie z dużą zawartością tłuszczu i cukru (lody, batony, chałwa)
Warzywa: zabronione są wszystkie w formie smażonej, peklowanej i marynowanej, nawet po ugotowaniu niezalecane są warzywa wzdymające (kapustne i strączkowe), należy unikać wszystkich długo przechowywanych (np. stara marchew czy pietruszka), niewskazane ponadto są: papryka, rzodkiewka, cebula, czosnek, por, kalarepka i ogórki
Owoce: wszystkie nie do końca dojrzałe, nieobrane i suszone. Ponadto niezalecane są gruszki.
Przyprawy: ocet, pieprz, papryka, chili, curry, keczup, musztarda
Napoje: zabroniony jest alkohol (każdy!) czarna kawa, mocna herbata, słodzone i gazowane napoje
Dieta lekkostrawna – jakie potrawy?
Zupy kleiki, kremy, zupy na słabych wywarach, zupy czyste (barszcz, pomidorowa), jarzynowa z dozwolonych warzyw, ziemniaczana, zupy mleczne, zupy zagęszczone zawiesiną mąki w wodzie lub mleku
Mięsa gotowane tradycyjnie, gotowane na parze, pieczone w folii aluminiowej bez dodatku tłuszczu, pulpety, potrawki, budynie
Kasze gotowane na sypko, przecierane lub rozklejane, budynie z kasz, lane kluski, leniwe pierogi, makaron i ryż gotowany na miękko (niemal do formy papki)
Łagodne sosy zaprawiane słodką śmietanką, masłem lub żółtkiem, zagęszczone zawiesiną mąki w wodzie lub mleku
Kompoty, kisiele, kleiki, musy, galaretki owocowe, biszkopty, czerstwe ciasto drożdżowe
Jak ułożyć jadłospis diety lekkostrawnej?
Jak wspomniałam, dieta lekkostrawna jest dietą pełnowartościową, dlatego proporcje składników odżywczych są takie jak w diecie podstawowej: 12-15% białka, do 30% tłuszczu, 55-60% węglowodanów.
Błonnik dostarczany jest w głównie formie rozpuszczalnej w wodzie (pektyny, gumy, śluzy), zhydrolizowanej (po ugotowaniu) a wszystkie surowe warzywa i owoce obiera się ze skórki, sieka lub ściera na tarce, dzięki czemu błonnik nierozpuszczalny jest delikatniejszy i lepiej tolerowany.
Bibliografia:
Stobnicka-Szczygłowa H. System dietetyczny dla zakładów służby zdrowia, 1992
