Dzień dobry 🙂 Dziś kilka słów o chorobie, która – niestety – coraz częściej występuje w naszym społeczeństwie. Chodzi o cukrzycę.
Zapewne wielu z Was słyszało o tym, że istnieje cukrzyca typu 1 i 2. W rzeczywistości jest ich więcej (ciążowa, noworodkowa, LADA, MODY… ), ale o tym innym razem. Choć cukrzyca to choroba, która znana już była w starożytności, to jednak w ostatnich dekadach częstotliwość jej występowania gwałtownie wzrosła. Ma to związek nie tylko z niezdrowym trybem życia (żywność typu fast-food, brak aktywności fizycznej, stres itp.), ale istnieje duże prawdopodobieństwo, że rozwojowi cukrzycy sprzyja nawet zanieczyszczone powietrze, toksyny w żywności i wszechobecny plastik. Dlaczego? Zaraz wyjaśnię, ale po kolei: najpierw króciutko opiszę funkcje trzustki, mechanizm powstawania cukrzycy i czym właściwie różni się cukrzyca typu 1 od cukrzycy typu 2. Zapraszam do lektury!
Co ma trzustka do cukrzycy?
Trzustka to taki narząd w naszych brzuszkach, który pełni dwie bardzo ważne funkcje. Pierwszą z nich jest funkcja egzokrynna – trzustka wydziela bowiem enzymy, które umożliwiają rozkład i późniejsze trawienie białek, cukrów i tłuszczów, których dostarczamy organizmowi wraz z żywnością. Drugą zaś niezwykle istotną rolą trzustki jest wydzielanie hormonów (funkcja endokrynna).
W trzustce znajdują się tak zwane wyspy Langerhansa, czyli skupiska komórek wydzielających hormony. Wysepki te dzielą się na komórki typu alfa, beta i delta:
- komórki alfa wydzielają glukagon – hormon, który rozbija glikogen, czyli uwalnia zmagazynowaną w wątrobie glukozę i tym samym podnosi poziom cukru we krwi
- komórki beta wydzielają insulinę – hormon, który hamuje uwalnianie glukozy z wątroby i tym samym obniża poziom cukru we krwi. Insulina pozwala tkankom w organizmie czerpać energię z cukru, dzięki czemu są odżywione i mają „siłę” pracować
- komórki delta wydzielają somatostatynę – hamuje wydzielanie insuliny
Cukrzyca typu 1 – insulinozależna
Cukrzyca typu 1 charakteryzuje się tym, że w organizmie występują przeciwciała, które atakują komórki beta i niszczą je. Jak już wiecie, komórki beta wydzielają insulinę, zatem pacjenci z cukrzycą typu 1 mają upośledzone (lub całkowicie zablokowane przy zaawansowanej chorobie) wydzielanie tego hormonu. Organizm nie może czerpać energii ze spożytego cukru i zaczyna pobierać ją z tłuszczów (wtedy w organizmie pojawiają się ciała ketonowe, które zakwaszają organizm). W rezultacie poziom cukru we krwi zaczyna rosnąć a cukrzyk chudnąć. Ten typ cukrzycy postępuje bardzo szybko i najczęściej pierwsze objawy pojawiają się już w wieku dziecięcym. Zazwyczaj ruchliwe dotąd dziecko, staje się bardziej powolne, ospałe, aż w końcu dochodzi do omdlenia (a nawet śpiączki!) wskutek kwasicy ketonowej.
Zanim jednak do tego dojdzie przy dużym zaawansowaniu choroby (gdy destrukcji ulegnie ponad 80% komórek beta), cukrzyk jest ciągle spragniony, dużo pije i dużo siusia. Cukru we krwi jest tak dużo, że aż organizm zaczyna się go pozbywać wraz z moczem. Dawniej, gdy nie dysponowano badaniami laboratoryjnymi, cukrzycę diagnozowano tak, że lekarz kosztował (!!!) moczu pacjenta i jeśli miał on słodki smak (mocz – nie pacjent) to stwierdzał cukrzycę.
Cukrzyca typu 1 może mieć charakter autoimmunologiczny, gdy organizm zaczyna atakować sam siebie (w tym wypadku – przeciwciała atakują komórki beta i je niszczą) lub idiopatyczny, czyli taki, w którym przyczyny powstania nie są do końca wyjaśnione.
Jedynym ratunkiem dla cukrzyka chorego na cukrzycę typu 1 jest dożylne podanie insuliny. Dlaczego dożylnie? Gdyby chory ją zażył doustnie, to kwas żołądkowy by ją pięknie rozpuścił i tyle by było z insuliny. Przejście pacjenta na insulinę zazwyczaj sprawia, że zaczyna on tyć: pacjent nie siusia już słodkim moczem, więc cukier zostaje w organizmie. Ponadto insulina jest anabolikiem i choć z jednej strony pomaga tkankom korzystać z cukru, to jednocześnie utrudnia rozpad białka i sprzyja magazynowaniu tłuszczu. Dlatego tak ważna jest dobrze dobrana dieta, która umożliwi pełne odżywienie organizmu przy jednoczesnym utrzymaniu prawidłowej wagi.
Dlaczego cukrzycę trzeba leczyć?
Bo bez leczenia, przy szybko rozwijającej się chorobie, pacjent umrze. Bardzo wysokie stężenia cukru we krwi działają toksycznie na organizm. Zwłaszcza na naczynia krwionośne, serce, nerki i oczy. U pacjentów z niekontrolowaną i nieleczoną cukrzycą wzrasta więc ryzyko zawału, udaru, miażdżycy, neuropatii kończyn (cukrzyk najpierw odczuwa odrętwienie a z czasem przestaje reagować na dotyk – zwłaszcza dotyczy to stóp) i nefropatii – czyli uszkodzeniu nerek. Pojawia się także problem z odpornością, gojeniem ran. Organizm nie może poradzić sobie z zakażeniami grzybicznymi i bakteryjnymi – stąd tak częste problemy skórne u cukrzyków.
Cukrzyca typu 2 – insulinoniezależna
W cukrzycy typu 2 nie dochodzi do zniszczenia komórek beta. Mechanizm jest zgoła odmienny, może postępować niezauważalnie przez lata i ma ogromny związek z otyłością, ale nie tylko. Cukrzyca typu 2 może rozwinąć się wskutek nadużywania alkoholu i papierosów, braku aktywności fizycznej, licznych ciąż oraz niektórych leków. Także wiek (na starość rośnie ryzyko rozwoju cukrzycy) i geny mają znaczenie, bo cukrzyca typu 2 może być dziedziczna.
W tym typie cukrzycy, w organizmie nie występują przeciwciała, które atakują komórki beta i insulina wciąż jest produkowana. Problem polega na tym, że przez niewłaściwą dietę i nadmierne spożywanie słodyczy, poziom cukru we krwi zbyt często jest na wysokim poziomie, więc trzustka wyrzuca tej insuliny coraz więcej i więcej aż w końcu dochodzi do tego, że jest jej tak dużo, że organizm przestaje na nią reagować. Można rzec, że z czasem staje się na nią odporny.
W przypadku cukrzycy typu 2 występującej dziedzicznie, u pacjenta dochodzi do zaburzenia wydzielania insuliny. Komórki beta zatem nie są niszczone (jak w cukrzycy typu 1) ale nie produkują insuliny w prawidłowy sposób bo jej działanie jest spowolnione.
Cukrzycy typu 2 zazwyczaj nie leczymy insuliną – w końcu organizm ma jej pod dostatkiem, lecz „nie zwraca na nią uwagi”. Na szczęście, diabetologia jest dość prężnie rozwijającą się dziedziną medycyny i na rynku pojawiają się coraz to nowsze i skuteczniejsze leki, które pozwalają zahamować proces chorobowy.
W przypadku chorych na cukrzycę typu 2, ogromne znaczenie ma właściwa dieta. Udowodniono, że redukcja masy ciała, korzystnie wpływa na zahamowanie choroby.
Dlaczego rośnie ilość osób zapadających na cukrzycę?
Niewątpliwie ma to związek ze zmianą stylu życia. Liczba restauracji typu fast-food w Polsce drastycznie wzrosła od lat 90-tych. „Otwarcie na Zachód” sprawiło, że w sklepach pojawiła się niezdrowa i mocno przetworzona żywność. Cukier oraz syrop glukozowo-fruktozowy dodawano do wielu produktów aż w nadmiarze. Obecnie, powoli się to zmienia, jednak dwie ostatnie dekady zmieniły sposób odżywiania wielu osób, dając pokolenie wychowane na cukrze, chemicznych dodatkach i tłuszczach trans. Wszystko to, plus siedzący tryb życia, sprawiło, że cukrzyca typu 2, na którą jeszcze ładnych parę lat temu zapadały tylko osoby w podeszłym wieku, obecnie wykrywana jest u coraz młodszych pacjentów – także u dzieci (!).
Cukrzyca typu 1 jest chorobą autoimmunologiczną lub idiopatyczną. W ostatnich latach zauważa się jednak drastyczny wysyp chorób, w których to organizm zaczyna atakować sam siebie (Toczeń, Hashimoto, Choroba Leśniowskiego-Crohna i wiele, wiele innych – w tym także cukrzyca typu 1). Przypadek…?
Wśród badaczy zaczynają pojawiać się teorie, jakoby nasz układ immunologiczny zaczynał wariować wskutek zbyt wielu toksyn znajdujących się w powietrzu i glebie, które przenikają do naszej żywności. Prawdopodobnie wszechobecny mikroplastik również może wyzwalać w organizmie mechanizmy obronne…
To wszystko po raz kolejny pokazuje ludziom, że jeśli oni zniszczą przyrodę, to przyroda zniszczy ich. Niestety.
